Rząd szykuje plan pomocy dla przedsiębiorców i pracowników, których interesy ucierpią w wyniku epidemii koronawirusa. Pakiet antykryzysowy ma służyć zapewnieniu płynności finansowej i bezpieczeństwa zatrudnionych. Na czym ma polegać? Co i komu ma przysługiwać? Czy spełni oczekiwania firm u progu bankructwa?
Planowana „tarcza antykryzysowa” to program rozwiązań dla: pracowników oraz mikro, małych, średnich i dużych firm, a także konsumentów. Jej wartość szacowana jest na 212 mld zł, czyli blisko 10% PKB. Ministerstwo podaje, że każdy przedsiębiorca będzie mógł np. zawiesić lub przesunąć w czasie opłatę składek czy podatków bez dodatkowych opłat prolongacyjnych. Pakiet powinien dotyczyć każdego przedsiębiorcy i pracownika, bez względu na to, jak dużą działalność prowadzi. Ma to być lekarstwo dla dotkniętej koronawirusem gospodarki Polski.
Czym jest tarcza antykryzysowa?
Jak podaje Ministerstwo Rozwoju na tarczę antykryzysową składa się pięć filarów:
- Bezpieczeństwo Pracowników – o wartości 30 mld zł;
- Finansowanie Przedsiębiorstw – 74,2 mld zł;
- Ochrona Zdrowia – 7,5 mld zł;
- Wzmocnienie Systemu Finansowego – 70,3 mld zł;
- Program Inwestycji Publicznych – 30 mld zł.
To bardzo odważny plan, który ma zapobiec utracie miejsc pracy, bankructwom, zamykaniu zakładów pracy, zmniejszaniu obrotów i przychodów firm. Rząd chce stworzyć instrumenty, które zamortyzują negatywny wpływ koronawirusa na gospodarkę, a przede wszystkim na ludzi. Należy przy tym zwrócić uwagę, że pierwszy raz w historii Polski system opieki społecznej uwzględnia przy tym działania pomocowe dla pracowników na umowach cywilno-prawnych (zlecenie lub o dzieło).
Ostatni z filarów tarczy – Program Inwestycji Publicznych – to z kolei działania mające przywrócić gospodarkę Polski na tory stabilnego wzrostu po opanowaniu epidemii koronawirusa.
Jaka pomoc jest planowana dla firm i zatrudnionych?
Plany Ministerstwa Rozwoju względem pracowników, pracodawców i samozatrudnionych zakładają między innymi, że:
- średnie i duże firmy będą mogły uzyskać z funduszu PFR Inwestycje podwyższenie kapitału lub finansowanie w postaci obligacji (łącznie o wartości 6 mld zł);
- 500 tys. mikrofirm, które zatrudniają do 9 pracowników, będzie mogło skorzystać z pożyczek w wysokości 5 tys. zł – będą one bezzwrotne, jeśli firma nie zdecyduje się na zwolnienie swoich pracowników przez najbliższe sześć miesięcy;
- Bank Gospodarstwa Krajowego jako państwowa instytucja finansowa z funduszu dopłatowego dopłaci do odsetek od kredytów w kwocie 500 mln zł dla sektora przedsiębiorstw;
- firmy transportowe otrzymają wsparcie ARP na refinansowanie umów leasingowych;
- firmom w postoju państwo pokryje blisko połowę wynagrodzeń i składki ZUS;
- zatrudnieni na umowach cywilno-prawnych oraz samozatrudnieni będą mogli skorzystać ze świadczenia miesięcznego w kwocie około 2 tys. zł brutto, czyli nie mniej niż 80 proc. minimalnego wynagrodzenia;
- firmy w kłopotach otrzymają wsparcie w utrzymaniu pracowników – państwo sfinansuje 40% ich płacy;
- anulowane zostaną kary umowne za opóźnienia w realizacji zamówienia publicznego w związku z epidemią;
- 100 tys. MŚP dostanie możliwość uzyskania kredytu z gwarancją de minimis do wysokości 3,5 mln zł;
- odroczone zostaną składki na ZUS – bez opłat i odsetek, wstępnie na 3 miesiące z możliwością renegocjację zawartej umowy, jeżeli w ciągu 3 miesięcy sytuacja finansowa firmy nie ulegnie poprawie;
- przedłużony zostanie termin przekazania zaliczek na PIT od przychodów z szeroko rozumianej pracy, pobranych w marcu i kwietniu do końca maja;
- ubezpieczony zostanie obrót handlowy KUKE;
- firmy będą mogły rozliczyć całą tegoroczną stratę w przyszłym roku;
- przesunięte zostanie wejście w życie nowego JPK – od 1 lipca 2020 r.;
- przesunięte zostaną płatności za media.
Wdrożone działania i debata
Nie wszystkie założenia programu spotkały się z aprobatą środowiska, np. zaproponowane odroczenie płatności ZUS do czerwca, a później – jeśli ktoś będzie o to wnioskował – przełożenie tego na zapłatę ratalną. W sobotę, 21.03.2020 r., prezydent Andrzej Duda osobiście opowiedział się za zmianą w projekcie tzw. tarczy antykryzysowej – zawieszeniem składek ZUS.
Trwają negocjacje między innymi nad tym, aby zamiast odroczenia składek lub rozłożenia ich na raty czy odroczenia realizacji umowy zawartej z ZUS, w której termin płatności rat bądź składek wyznaczono w okresie od marca do maja 2020 r., można było składki całkiem umorzyć. Byłaby to już znacząca pomoc dla niejednego przedsiębiorcy borykającego się ze spadkiem liczby zleceń, a tym samym przychodów, i stojącego u progu bankructwa. Rozwiązanie zakładające umorzenie składek ZUS przeznaczono byłoby dla samozatrudnionych oraz mikroprzedsiębiorców, których przychody spadły o więcej niż 50% (w porównaniu z lutym b.r.). Zaproponowana pomoc może kosztować państwo 13 mld zł miesięcznie.
Pomoc de minimis dla przedsiębiorców
Obecnie na stronie ZUS widnieje informacja o możliwości skorzystania z ulg dla przedsiębiorców w związku z koronawirusem zgodnych z podstawową wersją tarczy antykryzysowej. Jeżeli w firmie prowadzona jest pełna księgowość, do wniosku o przyznanie ulgi należy dołączyć sprawozdanie finansowe (bilans, rachunek zysków i strat, sprawozdanie o przepływach pieniężnych) za 2018 r. lub 2019 r. Skany dokumentów można dołączyć do wniosku w portalu PUE ZUS. W składanym wniosku trzeba też wskazać, w jaki sposób epidemia koronawirusa wpłynęła na sytuację finansową firmy i brak możliwości opłacenia w terminie należności. Ulgi będą udzielane w ramach pomocy de minimis (wsparcia publicznego dla małych i średnich firm), dlatego należy złożyć dodatkowe dokumenty dotyczące pomocy publicznej. Jeżeli bowiem w ostatnich 3 latach przyznano przedsiębiorstwu pomoc publiczną de minimis powyżej 200 tys. euro, obecna ulga może nie zostać przyznana.
Kiedy tarcza antykryzysowa wejdzie w życie?
Nie znany jest ostateczny termin wejścia w życie tarczy antykryzysowej w ulepszonej formie. Trwają prace, aby jak najszybciej cierpiące z powodu epidemii firmy, które będą spełniały podane kryteria, mogły nie płacić składek ZUS, otrzymały niezbędne ulgi, dopłaty, bezzwrotne pożyczki, kredyty, gwarancje, dodatkową płynność i dodatkowy kapitał. Rząd liczy się z tym, że wyhamowanie polskiej gospodarki może być tragiczne w skutkach.
Jak podkreślił we wtorek, 24.03.2020 r., premier Mateusz Morawiecki: „Liczę, że ustawa o tzw. tarczy antykryzysowej wejdzie w życie w ciągu najbliższych kilku dni; jeśli nawet zajmie to dłużej, chcemy, aby możliwości, które przedstawiliśmy dla małych i średnich przedsiębiorców, obowiązywały od razu od 1 kwietnia”. Premier na konferencji prasowej wyraził również nadzieję, że rząd przyjmie ustalenia dotyczące projektu i że zgodnie z ustaleniami poniedziałkowej Rady Bezpieczeństwa Narodowego szybko przekaże je do konsultacji międzypartyjnych.
