Początek dorosłości to czas pełen zmian, decyzji oraz, niestety, pułapek. Gdy pojawiają się pierwsze zarobki, pierwsze konta, pierwsze kredyty i pierwsze większe wydatki, łatwo popełnić kosztowne błędy. Część z nich wynika z braku doświadczenia, inne – z braku wiedzy finansowej, której często nie przekazuje ani szkoła, ani dom.
Choć nie wszystkie pomyłki da się przewidzieć, warto poznać najczęstsze pułapki, w które wpadają młodzi dorośli, a także dowiedzieć się, jak ich uniknąć.
Brak budżetu i kontroli wydatków
Pierwsza pensja często działa jak zastrzyk wolności – kusi, by od razu spełnić zaległe zachcianki. Problem w tym, że bez planu pieniądze bardzo szybko znikają.
Jak uniknąć błędu?
Nie musisz spisywać każdej złotówki. Jednak zrób podział: ile przeznaczasz na rachunki, jedzenie, transport, przyjemności i oszczędności. Nawet prosta tabelka w telefonie daje więcej kontroli niż działanie na ślepo.
Ciekawostka – Młodzi a finanse w liczbach
Z badania „Portfel Studenta 2024” wynika, że:
- 43% osób w wieku 18–26 lat nie prowadzi żadnego budżetu,
- 28% zadłużyło się co najmniej raz, by pokryć bieżące wydatki,
- tylko 17% odkłada pieniądze regularnie,
- aż 61% przyznaje, że decyzje finansowe podejmuje impulsywnie.
Młodzi Polacy są ambitni, ale często brakuje im narzędzi, by zarządzać pieniędzmi świadomie. Tym bardziej warto zacząć od małych kroków, i to jak najwcześniej.
Życie ponad stan
Zakupy na raty, modne gadżety, spontaniczne wyjazdy – łatwo ulec wrażeniu, że teraz wszystko jest na wyciągnięcie ręki. Zwłaszcza gdy reklamy przekonują: „należy ci się”.
Tymczasem zbyt duży zaciągnięty dług będzie obciążał twój budżet latami i skutecznie ograniczy twoje finansowe możliwości.
Jak uniknąć błędu?
Nie porównuj się z rówieśnikami. Często to, co widać w mediach społecznościowych, nie ma pokrycia w realnym świecie. Oceń, na co naprawdę cię stać. Nie wszystko trzeba mieć od razu.
Brak poduszki finansowej
Wystarczy jeden miesiąc bez pracy lub nieprzewidziany wydatek (np. leczenie, naprawa laptopa), by wpaść w spiralę zadłużenia. Żeby tego uniknąć, oszczędzaj.
Jak uniknąć błędu?
Zacznij od małych kwot. Nawet 100 zł miesięcznie odłożone na osobne konto to dobry start. Gdy uda ci się zebrać równowartość 2–3 miesięcznych wydatków, zyskujesz prawdziwe poczucie bezpieczeństwa.
Nadmierne zaufanie do „łatwego” kredytu
Karty kredytowe, szybkie limity, raty 0% – wszystko to wydaje się wygodne. Problem pojawia się, gdy nie czytasz umów i nie liczysz realnych kosztów zadłużenia.
Oczywiście kredyt sam w sobie nie musi być zły. To narzędzie – może ci pomóc, jeśli wiesz, jak z niego korzystać. Warto go rozważyć, gdy chodzi o rzeczy realnie potrzebne: nowy sprzęt do pracy, oprogramowanie, kurs zawodowy. Coś, co w dłuższej perspektywie daje ci wartość, niekoniecznie od razu finansową, ale np. pozwala się rozwijać albo zwiększa twoje możliwości na rynku pracy.
Jak uniknąć błędu?
Zanim podpiszesz jakąkolwiek umowę, sprawdź RRSO, warunki spłaty i opłaty dodatkowe. Nie zaciągaj zobowiązania tylko dlatego, że „wszyscy tak robią”.
5 rzeczy, które warto zrobić do 25. roku życia (finansowo)
- Otwórz własne konto oszczędnościowe lub inwestycyjne. Nawet jeśli wpłacasz na nie tylko drobne kwoty, to nawyk liczy się najbardziej.
- Naucz się odróżniać koszty stałe od zmiennych. Dzięki temu będziesz wiedzieć, ile naprawdę kosztuje twoje życie i na co masz wpływ.
- Przeczytaj (ze zrozumieniem) choć jedną umowę kredytową lub abonamentową. To nauczy cię, na co zwracać uwagę i jak nie dać się zaskoczyć „gwiazdkami”.
- Zacznij budować historię kredytową. Niewielki, regularnie spłacany kredyt (np. ratalny zakup laptopa czy pralki) może pomóc w przyszłości, np. przy kredycie hipotecznym.
- Zrób sobie „finansowy przegląd” raz w roku. Sprawdź, ile zarobiłeś, ile wydałeś, ile udało się odłożyć – to najlepszy sposób, by nie działać na autopilocie.
Brak podstawowej wiedzy finansowej
Nieumiejętność czytania umów, brak rozeznania w podatkach, ZUS, ubezpieczeniach, czy inwestycjach – to wszystko może skutkować stratami, które da się tak naprawdę łatwo ominąć.
Jak uniknąć błędu?
Nie musisz kończyć kursu ekonomii. Wystarczy regularnie sięgać po sprawdzone źródła: blogi, podcasty, artykuły eksperckie. Świadomość mechanizmów finansowych daje ci przewagę – chroni przed błędami i pozwala podejmować lepsze decyzje.
Na starcie nie chodzi o perfekcję
Nie da się wejść w dorosłość bez błędów, ale warto, by były to błędy małe, z których da się wyciągnąć wnioski. Kluczem jest nie ignorować finansów, nie odkładać tematu „na później” i nie wstydzić się zadawać pytań.
Im wcześniej zaczniesz zarządzać swoimi pieniędzmi świadomie, tym łatwiej będzie ci podejmować dobre decyzje, niezależnie od zarobków czy sytuacji życiowej.
